Een holistische benadering van gezondheid

Op dit moment heeft 54% van de Nederlandse bevolking minstens één chronische ziekte, en 31% heeft er meerdere. In 2019 besteedde Nederland 80,9 miljard euro aan ziektekosten. In 2020 steeg dit bedrag tot 116 miljard. De huidige verwachting is dat in 2040 diabetes, artrose, hartziekten en gezichtsstoornissen sterk zullen zijn toegenomen en 62% van de bevolking overgewicht of obesitas zal hebben. De geestelijke gezondheidszorg staat enorm onder druk, met maandenlange wachtlijsten. Preventie staat pas sinds enkele jaren op de agenda, hetzij minimaal. En zorgverzekeraars hebben vaak meer te zeggen over de geboden zorg dan artsen en specialisten. Geen fijne opsomming in mijn ogen, laten we daarom eens een andere benadering van gezondheid bekijken.

Vier lichamen
Volgens verschillende tradities en culturen, zoals de antroposofie, het hindoeïsme en het sjamanisme, hebben we niet slechts een fysiek lichaam, maar ook meerdere fijnstoffelijke lichamen. Het aantal en type verschilt per traditie, maar er is consensus over het bestaan van het mentale lichaam, het energetische lichaam en het spirituele lichaam, naast ons fysieke lichaam.

Het fysieke lichaam is je tastbare lichaam, dat het mogelijk maakt om je in deze fysieke wereld te begeven. Naast dat deel van jou dat van buitenaf te observeren is, bevat het ook je skelet, spieren, organen, zenuwstelsel, je zintuigen, et cetera. De focus van een reguliere arts is over het algemeen het meetbare fysieke. De mentale gezondheid wordt langzaam maar zeker ook meegenomen, maar het emotionele en spirituele aspect blijft doorgaans buiten beschouwing.

Het mentale lichaam is dat deel van jou dat zich bezighoudt met gedachten en denkprocessen. Het is het deel, waar je persoonlijkheid zich bevindt. Dit is het deel van jou dat je drijfveren, ego en patronen bevat. Een groot deel van het mentale lichaam werkt onbewust, want anders zou je moeten nadenken over elke ademteug die je neemt en elke stap die je zet. Alleen dat wat je persoonlijkheid interessant vindt, verschijnt in je bewustzijn.

Het energetisch lichaam is het lichaam dat de energie bevat die alles in het fysieke lichaam in beweging zet. Emoties zijn een voorbeeld van die energie, in het Engels emotion, ofwel e-motion, energy in motion. Energie in beweging. Andere aspecten van het energetisch lichaam zijn de chakra’s, de hart-breincoherentie en de meridianen en hun bijbehorende punten, die bijvoorbeeld in de acupunctuur gebruikt worden.

Het spirituele lichaam is dat deel van jou dat je ‘ik’ overstijgt. Dit wordt in sommige tradities de ziel of het hogere zelf genoemd. Dit deel geeft je informatie over je verbondenheid met anderen en de natuur. Het stimuleert wederkerigheid en het vrij zijn van oordeel.

Alle lichamen beïnvloeden elkaar. Een verstoring in het ene lichaam beïnvloedt alle andere lichamen. Klachten in het fysieke lichaam kunnen worden gezien als wegwijzers van verstoring, niet alleen van het fysieke, maar ook van de andere lichamen. Het niet kijken naar de mens als geheel, leidt vaak tot symptoombestrijding. De kern van het probleem wordt niet opgelost, maar je krijgt een pil of behandeling om het symptoom te onderdrukken. Je bent zo wellicht een tijd van de klacht verlost, maar het lichaam is uiterst intelligent en zal opnieuw, of via een andere klacht, signalen geven dat er een verstoring is die moet worden opgelost. Zo stapelen klachten zich langzaam op, met snellere veroudering, chronische ziekte en een mindere kwaliteit van leven tot gevolg.

Het is belangrijk om alle lichamen met elkaar in balans te brengen.  Binnen de reguliere gezondheidszorg is hier helaas nog weinig aandacht voor. Ook in de alternatieve gezondheidszorg wordt vaak de nadruk gelegd op slechts één of twee van de lichamen. Wat er ontbreekt, is een integratieve gezondheidszorg, waarbij Westerse en Oosterse gezondheidszorg, complementaire zorg en de mens zelf gezamenlijk kijken naar het totaalplaatje en vanuit een holistisch perspectief passende zorg vormgeven.

De link tussen lichaam en emotie
Hippocrates was de eerste arts die ziekte toewees aan natuurlijke in plaats van bovennatuurlijke oorzaken. Hij sprak over onbalans in het lichaam als oorzaak van ziekte. Hij sprak over ‘humoren’: vier lichaamssappen waar bij onbalans een probleem in het lichaam zou ontstaan. Zo verklaarde hij bijvoorbeeld dat iemand met teveel gele gal een opvliegend temperament had en iemand met teveel zwarte gal een melancholisch, depressief temperament. De Westerse geneeskunde is op het gedachtegoed van Hippocrates gebouwd, maar de link tussen lichaam en emotie zijn naar de achtergrond verdwenen.

Onze taal bevat veel uitdrukkingen die de link leggen tussen het fysieke en het emotionele. ‘Iets op je lever hebben’, ‘ergens mee in je maag zitten’, ‘je gal spuwen’ en ‘je hart luchten’ zijn uitdrukkingen die een diepere waarheid in zich dragen. De maag wordt bijvoorbeeld in verband gebracht met het niet kunnen verteren van emoties en het opkroppen van gevoelens. Wanneer je weet dat iemand steeds vastloopt in emoties, kun je dit proces ondersteunen met verschillende technieken die in het fysieke lichaam op de maag werken, bijvoorbeeld met kruiden, massage, acupunctuur of acupressuur. Andersom duiden fysieke klachten zoals brandend maagzuur op een mogelijk probleem met de emotieverwerking en kan hiervoor een passende... wil je verder lezen? Steun ons werk en bestel het boek.